KALÇA ÇIKIĞI
GENEL BİLGİLER:
Tanımı: Kalça ekleminde yan yana olan kemiklerin, şiddetli bir sakatlık sonucu artık birbirlerine değmeyecek şekilde normal pozisyonlarından çıkmalarıdır. Bu tür çıkmalar, genelde kemik kırılmaları, yırtılan bağlar ve tendonlar ile beraber oluşur. Kemikte veya siyatik sinirde (m. Ischiadicus) geçici veya kalıcı sakatlıklar oluşabilir. Kalça çıkığı acil tıbbi müdahaleyi gerektiren bir durumdur. Kalça eklemi mutlaka yerine getirilmelidir.
ETKİLENEN VÜCUT PARÇALARI
Femur ve pelvis; kalçayı yerinde tutan güçlü bağlar; siyatik sinir.
Sakatlık bölgesindeki periost, sinirler, tendonlar, kaslar ve kan damarları ve bağ dokular gibi yumuşak dokular.
BELİRTİ VE BULGULAR
Sakatlık sırasında ve kalça hareket ettirilmek istendiğinde oluşan dayanılmaz ağrılar.
Kalça fonksiyonunun kaybedilmesi, kalça hareket ettirilmek istendiğinde, aşırı derecede ağrılar.
Kemikler, ayrıldıkları şekilde kilitlenmişler ise, gözle görülebilen bir deformite. Ayak, kısalmış ve içeriye dönük veya fleksiyon şeklinde kilitlenmiş görünebilir. Kemikler, hemen eski durumlarına gelebilirler ve bir deformite görülmeyebilir, fakat oluşan tahribat aynıdır.
Çıkma olan bölgede hassasiyet, şişlik ve berelenme.
Çıkma bölgesindeki sinir üzerinde oluşan baskı veya sinirde oluşan kontüzyon sonucu, kalçanın çıkma noktasının altındaki kısmında uyuşukluk veya kısmi felç.
NEDENLERİ
Fleksiyon durumundaki diz veya kalçaya olan direkt veya endirekt bir darbe.
Aşırı bir kalça burkulması sonucu.
Doğuştan olan kalça eklem bozuklukları.
SAKATLIK RİSKİNİN ARTMASI
Temas gerektiren sporlar.
Daha önce olmuş kalça çıkığı veya burkulması.
Herhangi bir kalça sakatlığının tekrarı.
Yetersiz kas kondisyonu.
NASIL ÖNLENİR
Güçlenme, esneklik ve genel kondisyon antrenmanları içeren bir program uygulayarak. Fiziksel aktivitelerden önce yeterince ısınma hareketleri yaparak.
İyileştikten sonra kalça destek pedleri gibi uygun seçilmiş malzeme giyerek. Eğer iyi bir tedavi uygulanamamış ve güçlü, stabil bir kalça eklemi tekrar oluşturulamamışsa, temas sporlarından vazgeçiniz.
BEKLENTİLER
DOĞRU SAĞLIK BAKIMI
Ayrılan kemikleri genel anestezi altında yerine getirmek ve herhangi bir kırığın olmadığını belirlemek. Kalçayı normal pozisyonuna dönüştürmek, tendon ve bağları düzeltmek için doktor tedavisi ve cerrahi (bazen). Akut veya sürekli tekrarlanan çıkma durumlarında, eklemin rekonstrüktif cerrahiye veya kalçanın yenilenmesine ihtiyaç olabilir.
İyileşme sırasında kişisel bakım.
TANI YÖNTEMLERİ
Kendi gözlemlediğiniz belirtiler.
Medikal özgeçmiş ve bir doktor kontrolü.
Sakatlığı tam olarak teşhis etmek için kalça, pelvis ve diz röntgenlerinin çekimi.
POTANSİYEL KOMPLİKASYONLAR
Sakatlık anında:
ŞokBölgedeki veya yakınında olan sinirler, bağlar, tendonlar, kan damarları veya bağ dokularda oluşan baskı.
Cerrahi veya tedaviden sonra:
Aşırı iç kanama (sakatlık bölgesinde).
Sakatlanan bölgeye kan akışının kısıtlanması. Kan akışının kesilmesinden dolayı kemik hücrelerinin ölümü (avasküler nekroz), ve bu nedenden dolayı femur başının dağılması ve eklemde artrit oluşması.
Cerrahi sırasında oluşabilecek enfeksiyon.
Tekrarlanan kalça çıkmaları. Sakatlığın bir kaç kere tekrarlanmasından dolayı oluşan instabil veya artritik kalça eklemi.
Kalça eklemi içinde gevşek parçalardan dolayı, kilitlenme veya belli bir pozisyonda takılma.
MUHTEMEL SONUÇ: Oluşan sakatlık düzeltildikten sonra, kalça eklemi, kalçayı da içeren bir vücut alçısına alınarak, 4-6 haftalık bir süre için hare-ketsizleştirilir. Sakatlanan bağlar iyileşmek için en az 6 hafta gerektirebilir. Sportif faaliyetlere başlamadan önce en az 3 aylık bir iyileşme süresinin geçmesini bekleyiniz.
TEDAVİ YÖNTEMİ
İLK YARDIM
Şok ihtimalini azaltmak için hastayı bir battaniye ile sarınız
R.I.C.E (Rest=dinlenme, Ice=buz, C=kompresyon ve E=elevasyon (yükseltme) protokolüne uyunuz.
Hastanın hareket ettirilmesi veya taşınması sırasında, sakatlanan bölgeyi yastıklar ile destekleyiniz.
Doktor ayrılan kalça eklemini mümkünse cerrahisiz, fakat gerektiğinde cerrahi ile yerine birleştirecektir. Bu işlem hemen, ayrılma olayından sonra 4-6 saat içinde yapılmalıdır. Daha sonra, kanama ve vücut sıvılarının akması hastanın şok geçirmesine ve başka problemlerin oluşmasına neden olabilir. Bir çok doku elastikiyetini kaybederek normal durumuna dönmekte zorlanabilir.
TEDAVİNİN DEVAMI:
Sakatlık bölgesine, sıcaklık lambası, sıcak suya batırılmış havlu, sıcak suya girme, sıcak duş, ısı pedleri, airdao banvosu uygulayınız.
Yavaşça ve sık aralıklar ile sakatlanan bölgeye yapılan masaj şişliği indirecek ve rahatlık sağlayacaktır.
İLAÇ: Doktorunuz:
Kemikleri birleştirme manipülasyonu veya eklemin düzeltilmesi sırasında, genel anestezi uygular veya kas gevşetici ilaçlar verir.
Hafif ve orta ağrılar için asetaminofen; şiddetli ağrılar için daha güçlü ağrı kesiciler; konstipasyonu önlemek için ilaçlar; eğer cerrahi gerekliyse, enfeksiyonu önlemek için antibiyotikler, verebilir.
AKTİVİTE
Kalçadaki alçı alınıncaya ve ayağınız üzerinde durabileceğiniz zamana kadar, koltuk değnekleri ile yürüyünüz.
Doktorunuzun onayını aldıktan sonra, kalçayı ve bacağınızı güçlendirecek ağırlık programlarına başlayabilirsiniz.
Eğer cerrahi gerekiyorsa, normal aktivitelerinize ve ağırlık çalışmalarınıza yavaşça başlayınız.
DİYET
Sakatlığı tedavi için gereken manipülasyon veya cerrahi yapılıncaya kadar hiçbir şey yemeyin veya içmeyin. Karnınızdaki sıvı-veya katı yiyecekler anestezi altında iken kusma yapabilir ve bu durum tehlike oluşturabilir.İyileşme sürecinde yediğiniz yemek miktarını yaptığınız fiziksel aktiviteye göre dengeleyiniz.
REHABİLİTASYON
Ağrılarınız azaldığında, günlük rehabilitasyon egzersizlerine başlayabilirsiniz. Egzersizlerden önce ve sonra 10 dakika buz masajını uygulayınız. Kalıplaşmış bir buz parçası ile sakatlığın oluştuğu bölgede 15 cm kadar bir alanı, dairemsi hareketler ile ovalayınız. Bu buz tedavisini 15'er dakika süreyle uygulayınız.